Listopad 1918, pierwszy dzień niepodległości w Siemiatyczach – PAMIĘTNE DNI 1918
Noc z 10 na 11 listopada w 1918 roku w Siemiatyczach była zimna i dżdżysta. 10 listopada komendant Okręgu III POW Stanisław Ratyński wydał rozkaz mobilizacyjny. Mobilizację na hasło “Alarm” wyznaczono na 11 listopada. Tego też dnia odbyła się uroczysta msza w siemiatyckim kościele. Msza była równoznaczna z ujawnieniem się miejscowej organizacji POW. Po mszy, jej uczestnicy wyszlli na miasto jako pierwsi żołnierze polscy po latach zaborów.
Z miejsca przystąpiono do rozbrajania Niemców, oraz organizowania polskiej władzy w mieście. W potyczce z Niemcami na Pociejewie zginęło pięciu peowiaków. Żołnierze POW zabezpieczali też poniemieckie magazyny z żywnoscią przed zbrojnymi bandami z Krupic i Rogawki. Tymczasową komendę miasta objął kpt Antoni Tołwiński, a siedziba komendandury mieściła się w budynku Żyda Meyera Londona, właściciela składu aptecznego. W mieście pokazały się pierwsze polskie obwieszczenia. Ruszyły fabryki, otwarto sklepy. Już 13 listopada ogłoszono ochotniczy zaciąg do POW. Obwód 6 POW w Siemiatyczach dał do powstającego Wojska Polskiego 400 uzbrojonych i wyszkolonych ludzi.
A więc jak widać, społeczność siemiatycka miała też swój czynny udział w tworzeniu niepodległego państwa w swojej “małej Ojczyźnie”. Nad tym jednak aby było to możliwe, już dwa lata wcześniej pracowali patrioci i organizatorzy POW w Siemiatyczach: Wanda Wołkówna, Stefan Wójcicki, Paweł Barszczewski, Adam Jakubowski, Stanisław Orlik, Piotr Olszewski. W listopadzie 1917 roku oprócz wyżej wymienionych, w skład “piątek” POW w Siemiatyczach wchodzili: Antonik “Okrzeja” Olszewski, Adam “Lech” Jakubowski, Edward “Grom” Ekielski, Paweł “Sowa” Barszczewski, Grzegorz “Maryla” Prokopowicz, Leon Klencner, Longin Piwowar, Wincenty Marciniak, Józef Nowicki, Edward Kłopotowski, Józef Peretko, Franciszek Wardziński, Franciszek Sawicki, Edward Rakowiecki, A. Markiewicz, Fr. Rytel, J. Gawryluk, Cz. Folwarski, H. Wójcicki, M. Sielicki, A. Konczerewicz, St. Fleks, E. Libold. W tym czasie zorganizowało się siedem “piątek” w Czartajewie, Drohiczynie, Dziadkowicach, Bujakach, Wygonowie, Mierzwicach.
Do września 1918 roku szeregi POW powiększyły się o sześćdziesiat osób. Wśród nich były również kobiet, m.in. Zofia Folwarska z d. Sawicka, Aleksandra Kochańska z d. Rudnicka, Weronika Muchowa z d. Głowacka, Janina i Katarzyna Olszewskie, Ludwika Wasilewska, Ola Chlebaniuk, Mila Falkowska, Teodozja Wyszyńska.
Anna Niewiarowska
na podst. tyg. Głos Siemiatycz