Negatywne skutki palenia papierosów

Palenie papierosów niezmiennie pozostaje plagą społeczeństwa, przyczyniającą się do namnażania wielu chorób. Negatywne skutki wynikające z tego wyjątkowo szkodliwego nałogu można długo wymieniać, a większość z nich jest powszechnie znana. Nie zmienia to faktu, że warto nieustannie przypominać o tym, jak wyniszczające działanie w różnych dziedzinach życia przynosi ten rodzaj uzależnienia. Jakie negatywne skutki palenia papierosów w szczególności warto wyróżnić?

Skutki palenia papierosów przez młodzież

Skutki palenia papierosów w młodym wieku są dla organizmu opłakane na wielu płaszczyznach. Szczególnie negatywnie wpływa ono na funkcjonowanie układu hormonalnego i nerwowego młodego człowieka. Jakie są skutki palenia w stosunku do gospodarki hormonalnej dojrzewających chłopców? Przewlekłe stosowanie nikotyny skutkuje upośledzeniem funkcji prokreacyjnych wśród młodych mężczyzn, niedoborem męskich hormonów płciowych, pogorszeniem jakości nasienia oraz zaburzeniami erekcji.

U dojrzewających dziewcząt negatywne skutki palenia tytoniu obejmują upośledzenie płodności i pogorszenie jakości życia. Spowodowane są one zespołem policystycznych jajników, któremu towarzyszy nadmierne owłosienie, nadwaga i bardzo często nieregularne cykle miesiączkowe. Poza zespołem policystycznych jajników występują również zaburzenia miesiączkowania, a obie te dolegliwości spowodowane są przez zaburzenie wydzielania hormonu prolaktyny.

Wypalenie jednego papierosa pobudza receptory nikotynowe rozmieszczone w wielu obszarach mózgu: ośrodkach pamięci (hipokamp, kora przedczołowa), korze czołowej, jądrach podkorowych. Stymuluje to ośrodek przyjemności, a także działa wyciszająco i uspokajająco. W wyniku dłuższego kontaktu z dymem nikotynowym reakcja mózgu jest jednak odwrotna. Skutki palenia papierosów długoterminowo skutkuje pogorszeniem pamięci, drażliwością, depresją, zaburzeniami emocjonalnymi i problemami ze snem. Wszystko to skutkuje pogorszeniem wyników w nauce, zaburzeniami relacjami z bliskimi i trudnością z nawiązywaniem kontaktów – również z rówieśnikami.

Młodzi palacze są przy tym bardziej wrażliwi na uzależnienie od nikotyny, a substancje znajdujące się w papierosach wywołują u nich trwałe zmiany w połączeniach synaptycznych. Może to zwiększyć skłonność do rozwoju w wieku dorosłym depresji i choroby afektywnej dwubiegunowej.  Przewlekłe zażywanie nikotyny w młodym wieku grozi też szybszym uzależnieniem od alkoholu bądź narkotyków.

Skutki palenia papierosów – płuca

Negatywne skutki palenia papierosów dotyczą wszystkich, niezależnie od wieku. Układ oddechowy szczególnie cierpi na tym nałogu. Powszechnie wiadomo, że regularne palenie papierosów zdecydowanie zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc. Ryzyko nowotworu zależy od długości trwania nałogu i liczby palonych w ciągu dnia papierosów, jednakże przy dużej intensywności prawdopodobieństwo zapadnięcia na tę chorobę może wzrosnąć nawet stukrotnie! Po zaprzestaniu palenia następuje powolny spadek ryzyka wystąpienia tego nowotworu.

Jak wyglądają płuca po roku palenia?

Niezależnie od działania rakotwórczego są one wraz z oskrzelami uszkadzane przez dym tytoniowy. Znajdują się w nim substancje smoliste, szkodliwe, gorące gazy i inne związki, które stopniowo wyniszczają nabłonek oskrzeli. Substancje zawarte w dymie przyczyniają się do przerostu gruczołów śluzowych błony śluzowej oskrzeli, przez co zwiększa się wydzielanie śluzu.

Następstwem tego jest nieustanny kaszel i odksztuszanie plwociny. Dym wywołuje ponadto obrzęki dróg oddechowych, co sprzyja nasilonemu chrapaniu i podwyższeniu ryzyka bezdechu sennego.

Palenie powoduje też oczywiście pogorszenie się czynności płuc i wydatny spadek wydolności, co przekłada się na znacznie gorszą kondycję fizyczną. Zmniejszeniu ulega bowiem całkowita objętość płuc. Częściej następują infekcje dróg oddechowych, a przy grypie potencjalny okres powrotu do zdrowia mocno się wydłuża. Gorzej przebiegają też infekcje dróg oddechowych, np. zapalenie płuc bądź oskrzeli. Osoby chore na astmę paleniem papierosów ryzykują zwiększenie częstości hospitalizowania i częstsze zaostrzenia choroby.

Skutki palenia papierosów – zęby

Nie tylko skutki zdrowotne palenia papierosów przemawiają za tym, aby rzucić ten nałóg, ale również względy estetyczne. Jednym z najbardziej zauważalnych wpływów nikotyny na wygląd jest zmiana barwy zębów, które staję się przebarwione i zżółknięte. Bardzo szybko na ich powierzchni pojawia się ciemny nalot nazębny, który bardzo negatywnie wpływa na uśmiech. Nawet piaskowanie nie zawsze pozwala na pozbycie się tych przebarwień i osadów.

Zabiegi dentystyczne, takie jak wybielanie, stają się pod wpływem palonych papierosów mniej skuteczne. Odpowiada za to ciągła ekspozycja na substancje smoliste i toksyczne, przez które przebarwieniom ulegają na wet wypełnienia stomatologiczne. Osoby palące często wykazują także zmniejszone wydzielanie śliny, co jest jednym z czynników sprzyjających występowaniu próchnicy.

Znacznie szybsze odkładanie się kamienia nazębnego i niedotlenienie komórek błony śluzowej jamy ustnej to kolejne niepożądane skutki palenia tytoniu. Efektem wymienionych dolegliwości jest choroba przyzębia, powodująca obniżenie się poziomu kości wyrostka zębodołowego, odsłonięcie szyjek zębowych, w konsekwencji zaś – przedwczesną utratę zębów. Wyleczenie paradontozy bez pozbycia się tego nałogu jest praktycznie niewykonalne.

Na paleniu papierosów cierpi cała błona śluzowa jamy ustnej. Uzależnienie to sprzyja pojawianiu się przebarwień, owrzodzeń, a nawet zmian nowotworowych. Tytoń powoduje zwłaszcza nowotwory języka i warg. Palaczy charakteryzuje też niestety często bardzo nieprzyjemny zapach z jamy ustnej i ciągłe odczuwanie przez nich samych złego posmaku wraz z pogorszeniem odczuwania bodźców smakowych.

Czy skutki palenia papierosów są odwracalne?

Na szczęście skutki uboczne palenia są w znacznym stopniu odwracalne. Pierwsze korzystne zmiany zachodzą już kilka godzin po wypaleniu ostatniego papierosa! Szybko normuje się ciśnienie krwi, która jest lepiej wysycona tlenem, dzięki czemu narządy wewnętrzne są lepiej zaopatrywane w ten pierwiastek, co sprzyja ich regeneracji. Zmysły smaku i węchu po kilku dniach ulegają poprawie po pogorszeniu powodowanym przez drażnienie receptorów przez dym papierosowy.

Skutki zdrowotne palenia papierosów, np. efekty obturacyjnej choroby płuc nie są w pełni odwracalne, jednakże po rzuceniu palenia zmniejsza się ilość dolegliwości powiązanych ze złym stanem dróg oddechowych i można zaobserwować poprawę kondycji fizycznej. Zmniejsza się także ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową bądź nowotwór płuc. Skutki palenia papierosów obejmują dręczący kaszel, którego siła słabnie, gdy rzęski odzyskują swoje właściwości.

Spada w dodatku częstotliwość występowania infekcji bakteryjnych. Po rzuceniu tego nałogu zdecydowanie spada ryzyko wystąpienia udaru mózgu albo ostrego zawału mięśnia sercowego. Złe skutki palenia papierosów praktycznie ustępują w całości po 15 latach od wypalenia ostatniego papierosa – nawet ryzyko zachorowania na raka płuc jest wówczas na równie niskim poziomie, co u osoby niepalącej.

diet. Żaneta Michalak

Bibliografia:

Zieliński J.: Obciążenia wynikające z palenia tytoniu. Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 170–173.

oprac. Mariusz Niewiarowski