Przemoc w środowisku rodzinnym
Przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób będących członkami rodziny, a w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne.
Przyczyny przemocy w rodzinie mają ścisły związek z nadużywaniem alkoholu i narkotyków. Pod wpływem tych używek człowiek przestaje funkcjonować normalnie w świecie. Młodzież jest szczególnie podatna na poglądy, które są prezentowane w telewizji. Szuka sobie idolów i pragnie ich naśladować. W niektórych przypadkach przemoc jest wyniesiona z domu rodzinnego.
Przyczyny przemocy w rodzinie można podzielić na trzy grupy:
• przyczyny wynikające z charakteru i temperamentu dziecka,
• przyczyny dotyczące rodziny, tj. brak wiedzy i umiejętności wychowawczych, brak odpowiedniego wykształcenia,
• przyczyny wynikające ze środowiska życia, tj. kłopoty małżeńskie, maltretowanie żony przez męża, znęcanie się nad dzieckiem.
Przyczyny przemocy w rodzinie wpływają na dorosłe życie dziecka.
Przemoc psychiczna polega na agresywnym zachowaniu, które budzi poczucie zagrożenia. Może mieć charakter wyśmiewania, wyzywania, groźby, kontrolowania, narzucania własnych racji. Przemoc psychiczna to również ograniczenie kontaktów z innymi. Nie zostawia śladów na ciele w postaci ran, lecz powoduje duże spustoszenie moralne i problemy emocjonalne.
Przemoc fizyczna to każde czynności skierowane przeciw ciału ofiary. Takie zachowania (np. klapsy, duszenie, używanie broni) mogą prowadzić do bólu i poważnych obrażeń fizycznych. Przemoc fizyczna w rodzinie jest często ukrywana latami. Rodzice uważają, że są bezkarni, ponieważ ich ofiara nie będzie zdolna do jakiejkolwiek obrony. Ofiary przemocy w rodzinie są zrezygnowane, nie mogą się poskarżyć nikomu.
Kary zadawane dzieciom mają formę: szczypania, wyrywania włosów, bicia. Fizycznymi skutkami bicia dzieci może być kalectwo oraz poważne obrażenia.
Przemoc w rodzinie o charakterze seksualnym powoduje ciężkie następstwa. Przemoc seksualna jest to wymuszanie pożycia seksualnego. Takie czynności mogą mieć postać zachowań ekshibicjo stycznych, uwodzenia. Ofiarami przemocy w rodzinie o charakterze seksualnym padają najczęściej małe dzieci, kobiety, rzadziej mężczyźni. Niewątpliwie osobami szczególnie poszkodowanymi w tym procesie są dzieci. Przemoc w Polsce jest karalna, nie należy jej ukrywać przed najbliższymi, sąsiadami. Jeśli jesteśmy świadkami przemocy, powinniśmy zgłosić to na policję i nie stać obojętnie wobec krzywdy innych.
W ofierze rodzi się wiele trudnych emocji, z którymi stara się żyć i radzić sobie. Pojawiają się uczucie zagrożenia, niepewności, lęku. Osoba zastraszona uczy się, jak żyć pod ciągłą presją, bojąc się, co przyniosą następne minuty, godziny, dni. Do tego dochodzi poczucie winy, wstyd, ból i cierpienie, a także złość i gniew.
Skutkiem przemocy jest chwiejność emocjonalna, która zakłóca normalny proces decyzyjny – ofiara raz chce złożyć skargę, za chwilę już tego nie chce robić. Jest to pewien rodzaj przystosowania się do sytuacji, w jakiej znalazła się ofiara. Ciężko jest wyrwać się z takiego życia i szukać pomocy, ponieważ w psychice ofiary przemocy w rodzinie zachodzi szereg zmian, które mają na celu przystosowanie się do trudnej sytuacji.
Chęć zmiany swojego życia słabnie wraz z przebywaniem z oprawcą. Ofiara stara się unikać wzbudzania agresji u domowego kata. W wyniku działań sprawcy ofiara może przejawiać szereg zaburzeń psychicznych. Może się u niej rozwinąć depresja, zaburzenia lękowe, syndrom stresu pourazowego.
Ewelina Jabczyk